Phác Đồ Điều Trị Bệnh Giang Mai  (SYPHILIS)

Phác Đồ Điều Trị Bệnh Giang Mai  (SYPHILIS)

ĐẠI CƯƠNG:

Bệnh giang mai là một trong 5 lọai bệnh hoa liễu chính: giang mai, lậu, hạ cam mềm, hột xoài, và u bẹn 

NGUYÊN NHÂN

Bệnh giang mai do xoắn khuẩn giang mai tên khoa học là Treponema pallidum. Xoắn khuẩn là những sợi dài từ 7 đến 14 µ phân chia thành những vòng xoắn đều đặn có từ 8 đến 10 vòng, chuyển động dọc và đều – nguời ta thường phân lập bằng soi kính hiển vi có nền đen.

CHẨN ĐOÁN:

GIANG MAI THỜI KỲ I:   

Thời kỳ ủ bệnh trung bình là 3 tuần lễ có thể kéo dài 10-100 ngày.

Triệu chứng lâm sàng:

Săng giang mai:

Cổ điển: vết trợt duy nhất, không đau, kích tước 1-2cm, tròn hay bầu dục nền đỏ màu thịt tươi,đáy cứng (sờ nắn được giữa ngón cái và ngón trỏ ).

Ngày nay: săng hơi có loét bờ rõ, hơi đau khi nắn, có thể có nhiều săng thăm nhiểm khó xác định vì phản ứng viêm, đáy có mủ

Hach: Là triệu chứng quan trọng để hướng dẫn chẩn đoán

Chẩn đoán: 

Chẩn đoán  dựa vào triệu chứng lâm sàng: săng giang mai và hạch

Chẩn đoán phân biệt: trợt do sang chấn, herpes, ghẻ, hạ cam mềm, loét cổ tử cung, loét do trĩ, nứt hậu môn.Viêm họng loét 

Xét nghiệm:

Test huỳnh quang dương tính từ ngày thứ 8 sau khi có săng  

Test reagine dương tính giữa ngày 12-28 sau khi có săng.

Test TPI dương tính từ ngày 25. 4). Các thể lâm sàng đặc biệt: 

Giang mai không săng

Giang mai cụt đầu

Giang mai trong thời gian ủ bệnh, bệnh nhân có dùng kháng sinh cho một bệnh khác nó làm mất săng nhưng không đủ khỏi bệnh

GIANG MAI THỜI KỲ II:

Đặc điểm: Là thời kỳ nhiểm trùng huyết có thể tìm thấy xoắn khuẩn giang mai, các test huyết thanh đều dương tính. Thời gian: thường bắt đầu từ 2-4 tháng sau khi lây bệnh, thông thường là 45 ngày sau khi có săng

Triệu chứng lâm sàng:

Thương tổn da – niêm mạc:

Thương tổn da:

Ban đào: Đây là triệu chứng đầu tiên của giang mai thời kỳ II.

Sẩn giang mai thường xuất hiện muộn.

Các vết thâm: ở cổ các vết sắc tố đặc biệt hình lưới gọi là vòng vệ nữ.

Thương tổn niêm mạc:

Đó là các mãng niêm mạc, nó ở niêm mạc miệng và niêm mạc sinh dục. 

Biểu hiện toàn thể:

Hạch ở vùng chẩm và khủy tay.

Rụng tóc.

Các xét nghiệm:

Tổn thương lâm sàng có thể tìm thấy xoắn khuẩn

Các phản ứng huyết thanh đều dương tính cao

GIANG MAI TIỀM ẨN: ở khoa khám xuất cảnh thường gặp ở giai đoạn này

Triệu chứng lâm sàng:

Theo định nghĩa, giang mai tiềm ẩn không có triệu chứng lâm sàng chỉ có huyết thanh dương tính do đó phải thử lại bằng một phản ứng thứ 2 và kiểm tra bằng một phản ứng đặc hiệu của xoắn khuẩn

Chúng ta cần thử máu hằng loạt đề phát hiện các thề bệnh này

Các triệu chứng giang mai thời kỳ II mất đi do bệnh nhân không biết hoặc do điều trị kháng sinh vì một bệnh nào đó nhưng không đủ để giải quyết được “bệnh giang mai” Bệnh đột ngột bước vào giai đoạn tìem ẩn. Chúng ta cần nhớ rằng 1/3 nam và 1/2 nữ giới chỉ phát hiện bệnh do thử máu.Nhất là thời kỳ hiện nay, các triệu chứng lâm sàng khác với kinh điễn (do dùng kháng sinh)  nên thầy thuốc cũng dễ bỏ qua các triệu chứng lâm sàng       

Giang mai tiềm ẩn chia ra làm hai giai đoạn:

Giang mai tiềm ẩn sớm: (từ 12-24 tháng sau khi nhiểm bệnh) khỏi hẳn do trị liệu huyết thanh trở lại âm tính.

Giang mai tiềm ẩn muộn: Huyết thanh âm tính bấp bênh sau khi trị liệu 

Các xét nghiệm:

Các Phản ứng Reagin của giang mai:

Phản ứng cố định bổ thể (Complement Fixation Test): Phản ứng Wassermann ,Thường gọi là phản ứng BW là phản ứng đầu tiên sau có nhiều cải tiến (hiện nay không làm)

Phản ứng lên bông (Flocculation Test):

Một test có giá trị là RPR (Rapid Plasma Reagin) sử dụng kháng nguyên VDRL (Venereal Disease Research  Laboratory) trong choline với các phân tử cacbon rất nhỏ để chỉ thị.

Lưu ý:  Phản ứng lên bông có thể âm tính khi lượng kháng thể quá nhiều ( Prezone Phenomenon) phản ứng sẽ trở lại dương tính khi làm lại với huyết thanh pha loãng đây là nguyên nhân để nên làm cả hai loại phản ứng vì kết hợp bổ thể không có hiện tượng này

Các phản ứng huyết thanh đặc hiệu của giang mai

TPI ( Treponema Pallidum Immobilization Test): hiện nay không làm 

Kháng thể huỳnh quang của xoắn khuẩn gian mai:

Phản ứng F.T.A ( Fluorescent Treponemmal Antibody) hiện tại không làm + Phản ứng FTA-Abs (Fluorescent Treponemmal Antibody – Absorption ) hiện nay không làm.

Phản ứng ngưng kết hồng cầu TPHA: (TPHA :Treponema Pallidum hemagglutination ), đang thực hiện cho khách khám xuất cảnh.

Tóm lại sau khi trị liệu đầy đủ Reagin mất đi sau 3 tới 6 tháng đối với hầu hết mọi   trường  hợp, thường giang mai thời kỳ I nhanh hơn giang mai thời kỳ II.

Còn các Phản ứng TPHA, TPI và FTA-Abs tồn tại trong nhiều năm nhất là  FTA-Abs

GIANG MAI THỜI KỲ III : Ít gặp

GIANG MAI Ở PHỤ NỬ CÓ THAI : Ít gặp

GIANG MAI BẨM SINH:  Ít gặp

GIANG MAI THÀNH DỊCH ĐỊA PHƯƠNG: Ít gặp

TRỊ LIỆU:

Mục đích điều trị:

Diệt xoắn khuẩn Treponema pallium

Làm  mất reagain RPR and TPHA  

Phác đồ điều trị  đặc hiệu khuyến cáo của tổ chức y tế thế giới 

Khoa khám xuất cảnh ứng dụng điều trị khách khám xuất cảnh theophác đồ sau:

Giang mai muộn: (trên 2 năm)

Bezathine Pénicilline 2,4 triệu đơn vị cách nhau 7 ngày x 3 lần (3 tuần liên tiếp)             (không nên dùng phương pháp này với giang mai thần kinh và giang mai tim mạch).

Khi dị ứng với Pénicilline :

Dùng Tetracycline (hoặc Erythromycine ) 500 mg x 3 - 4 lần  /ngày x 30 ngày.

CHÚ Ý :

Giang mai ở thai phụ :

Cũng như người bình thường nhưng cần theo dõi bị tái nhiễm.

Ngày  trong tháng đầu khám thai cần thử máu, sau đó cứ 03 tháng thử lại 1  lần.     

Những người đã điều trị cũng cần theo dõi máu. Nếu kháng thể tăng 4 độ pha loãng hoặc có lại các triệu chứng lâm sàng cần điều trị lại .

Khi có dị ứng với Pénicilline cần dùng Erythromycine ( chứ không dùng Tétracycline vì sợ độc cho thai nhi ). Tuy vậy tác dụng của Erythromycine không được rõ ràng .

THEO DÕI SAU ĐIỀU TRỊ VÀ TÁI ĐIỀU TRỊ:

Sau khi điều trị, những trường hợp khách khám lại 3 tháng  hoặc 6 tháng vì lý do gì đó mà chưa đi xuất cảnh được làm lại xét nghiệm RPR và TPHA:

Nếu  kháng thể của một phản ứng huyết thanh không đặc hiệu có  hiệu giá tăng 4 độ pha loãng.

Khi hiệu giá kháng thể VDRL bằng hay lớn hơn 1/8 tồn tại 1 năm.

Hoặc các triệu chứng lâm sàng của giang mai tiến triển tồn tại hay tái xuất hiện.

Lưu ý: những bệnh nhân điều trị lại cần theo các phác đồ điều trị giang mai muộn

NHỮNG TAI BIẾN KHI DÙNG PÉNICILLINE

Các loại tai biến:

Tai biến kỹ thuật:

Tiêm vào mạch máu: Gây tắc mạch máu nhất là tiêm các dung dịch dầu.

Cách đề phòng: Trước khi bơm thuốc phải hút thử.

Tiêm vào bó mạch thần kinh: để tránh tai biến này nên tiêm vào ¼ trên ngoài của mông 

Tai biến dị ứng :

Choáng phản vệ: có thể gây chết người trong chốc lát.

Mày đay – ngứa: là phản ứng chậm của dị ứng.

Phản ứng Herxheimer: do sự phá hủy một số lớn xoắn khuẩn dưới tác dụng của thuốc, lâm sàng: sốt , khó chịu, thương tổn vượn lên.

LƯU ĐỒ CHẨN ĐOÁN VÀ ĐIỀU TRỊ BỆNH GIANG MAI:

TÀI LIỆU THAM KHẢO:

Bệnh da và các bệnh lây qua đường tình dục BV Da Liễu

Điều trị bệnh giang mai chuyên khoa nội.net

Báo sức khỏe sinh sản-Bệnh Giang Mai-giới tính

Chuyên khoa da.vn/benh-giang-mai.html