Hướng dẫn xử lý các bệnh thông thường tại nhà thuốc: Eczema

Hướng dẫn xử lý các bệnh thông thường tại nhà thuốc: Eczema

Nguồn Sách: Alison Blenkinsopp, Paul Paxton and John Blenkinsopp (2014). Symptoms in the Pharmacy - A Guide to management of common illnesses 7th.

Người dịch:   Nguyễn Phú Lộc và CS

Eczema là một thuật ngữ được sử dụng tương đương với viêm da. Trong đó, viêm da do tiếp xúc thường được sử dụng khi viêm da xuất hiện khi có tác nhân kích ứng bên ngoài. Ban xuất hiện với hình dạng không đặc trưng, nhưng sự phân bố trên cơ thể có thể giúp cho chẩn đoán. Eczema thể tạng (viêm da cơ địa) xuất hiện ở 20% trẻ em, đa số trẻ với bệnh tự biến mất hoặc thuyên giảm nhiều theo tuổi, do đó chỉ 2-10% người lớn bị mắc bệnh. Cơ địa là một thuật ngữ dùng để mô tả nhóm bệnh có đặc tính di truyền như eczema, hen phế quản, sốt cỏ khô…

Ban điển hình trong eczema là vùng da khô ráp, có thể bị viêm và có các chấm đỏ (hình bên).

Vùng da có thể bị nứt nẻ và chảy nước, đôi khi trở thành các mảng da dày. Vùng ban gây cảm  giác rất khó chịu và có thể gây ngứa nặng. Trong eczema nhẹ hoặc trung bình, nhiều trường hợp có thể được giải quyết tốt bởi bệnh nhân với sự hỗ trợ của dược sĩ.

Các thông tin cần khai thác

Sau đây là những gì bạn cần phải khai thác thông tin từ bệnh nhân:

Tuổi

Vị trí phân bố ban

Nghề nghiệp/Tiếp xúc

Tiền sử

Tiền sử của sốt mùa cỏ khô/ hen phế quản

Tác nhân kích ứng

Thuốc

Tầm quan trọng của các thông tin cần khai thác từ bệnh nhân:

Tuổi/Vị trí phân bố của ban

Sự phân bố của ban có xu hướng khác nhau theo tuổi. Ở trẻ 1 năm, vị trí thường xuất hiện là quanh vùng quấn tả, vùng cổ, mặt lưng của da đầu, mặt, nếp nhăn của chân - tay, mặt lưng của cổ tay.

Ở trẻ da trắng, ban đỏ nổi bật ở các nếp gấp: mặt sau đầu gối, mặt trong của khớp khuỷu tay, vòng quanh cổ tay, cũng như ở bàn tay, mắt cá, cổ và quanh mắt. Ở trẻ da đen và Châu Á, ban thường xuất hiện ở bề mặt duỗi của các khớp.

Ở người trưởng thành, cổ, mặt lưng bàn tay, háng, quanh hậu môn, mắt cá, và bàn chân là các vị trí hay gặp nhất. Hăm kẽ (rash of intertrigo) gây ra bởi nhiễm nấm và được tìm thấy ở các nếp gấp da hoặc ở các khu vực bị che đậy như dưới vú của phụ nữ và ở háng hay ở nách.

Nghề nghiệp/tiếp xúc

Viêm da tiếp xúc có thể do các chất gây kích ứng da hoặc gây phản ứng dị ứng. Viêm da tiếp xúc do kích ứng da thông thường là hậu quả của việc tiếp xúc thời gian dài với nước (do công việc liên quan đến nước). Công việc loại này thường là thợ lau chùi, thợ cắt tóc, bồi bàn, ngư dân, kỹ sư cơ khí. Trong đó các chất gây kích ứng bao gồm: tác nhân làm sạch Alkaline, chất tẩy dầu mỡ, các dung môi và dầu mỡ. Các chất đó có thể tác động trực tiếp, phá hủy da một cách nhanh chóng hoặc – trong trường hợp kích ứng yếu – làm hại da một cách từ từ sau một thời gian dài phơi nhiễm. Các ban vùng quấn tả ở trẻ em (viêm da vùng tả lót) là một ví dụ của viêm da kích ứng và có thể biến chứng phức tạp thành nhiễm trùng, ví dụ: trẻ bị hăm do nấm candida.

Trường hợp khác, viêm da tiếp xúc có thể là kết quả của một đáp ứng miễn dịch của cơ thể với tác nhân kích thích như: muối chrome (xi măng, sơn chống gỉ ), niken (đồ trang sức, kéo), cao su và nhựa (keo dán 2 mặt, nhựa colophan trong cao dán), thuốc nhuộm, thực vật (primula,…), tác nhân oxi hóa – khử (được dùng bởi thợ cắt tóc khi uốn tóc) và thuốc (gồm corticoid tại chổ, lanolin và neomycin và cetyl stearic alcohol). Trang điểm mắt có thể cũng gây viêm da tiếp xúc.

Để khẳng định viêm da có phải do công việc/tiếp xúc gây ra hay không cần căn cứ vào: : vị trí ban nổi, đặc thù công việc, sở thích của bệnh nhân, sự khởi phát của ban và sự cải thiện của ban đỏ sau khi cách ly với công việc.

Tiền sử

Bệnh nhân có thể tìm đến Dược sĩ để chữa trị eczema, sau khi đã được chẩn đoán bởi Bác sĩ. Trong eczema nhẹ đến vừa, sẽ là hợp lí nếu Dược sĩ tư vấn dùng thuốc làm mềm da kém lời khuyên về chăm sóc da. Hyrocortisone tại chổ, clobetasone và alclometasone có thể được chỉ định trong điều trị eczema loại nhẹ đến vừa. Tuy nhiên, trong trường hợp eczema nặng hoặc có dấu hiệu nhiễm trùng, dược sĩ nên khuyên bệnh nhân cần thăm khám bởi bác sĩ.

Thỉnh thoảng, theo lời khuyên của bác sĩ hoặc y tá, bệnh nhân tìm đến Dược sĩ để hỏi  mua các loại thuốc không kê đơn (OTC) như hydrocortisone tại chổ, clobetasone, alclometasone. Dược sĩ sẽ cảm thấy có chút khó khăn khi phải giải thích cho bệnh nhân hiểu rằng việc bán không cần đơn của các loại thuốc đó là không được phép để sử dụng trên mặt, vùng hậu môn, cơ quan sinh dục hoặc sử dụng cho eczema nặng. Dược sĩ có thể hạn chế tình huống này bằng cách trao đổi với các bác sĩ gia đình (đặc biệt là những bác sĩ trẻ đang thực tập) về sự giới hạn sử dụng của các thuốc đó. Nói chung, từng trường hợp cụ thể, Dược sĩ sẽ có cách giải quyết khác nhau tùy theo nhận định chuyên môn của mình.

Tiền sử của sốt mùa cỏ khô/ hen phế quản

Nhiều bệnh nhân bị eczema có liên quan với bệnh sốt mùa cỏ khô và/hoặc hen phế quản. Thông thường khoảng 80% bệnh nhân có tiền sử gia đình bị eczema, sốt mùa cỏ khô hoặc hen phế quản. Eczema trong trường hợp đó được gọi là eczema thể tạng (cơ địa). Người Dược sĩ có thể hỏi thăm về tiền sử gia đình ở các bệnh nhân trên.

Tác nhân làm trầm trọng bệnh

Eczema thể tạng có thể trở nên trầm trọng trong mùa sốt cỏ khô, bởi bụi bặm trong nhà hoặc các mảng nhỏ rụng ra từ da thú nuôi. Các tác nhân làm khô da như xà phòng hoặc chất tẩy rửa và gió lạnh có thể làm tình trạng bệnh xấu đi. Một số loại áo quần như loại làm bằng chất liệu len có thể kích ứng da. Ở một số bệnh nhân (ít hơn 5%), sữa bò, trứng và màu thực phẩm (tartazine) là các tác nhân đáng lưu tâm. Cảm xúc, lo âu, stress, đôi khi làm trầm trọng eczema. Dung dịch sát khuẩn dùng trực tiếp lên da hay thêm vào bồn nước tắm có thể gây kích ứng da.

Thuốc

Viêm da tiếp xúc có thể bị phát sinh hoặc bị nặng lên bởi cơ thể nhạy cảm với các thuốc dùng tại chổ. Dược sĩ nên hỏi bệnh nhân về các loại thuốc đã được dùng. Việc sử dụng tại  chổ các thuốc: gây tê tại chổ, kháng histamine, kháng sinh, kháng khuẩn có thể gây ra viêm da dị ứng. Một số chất bảo quản có thể gây nhạy cảm. Thông tin về chế phẩm và thành phần của chúng có thể thu được từ Dược sĩ quầy thuốc hoặc nhà sản xuất. Sách The British National Formulary (BNF) cũng là một nguồn thông tin hữu ích, nó cung cấp danh sách các chất phụ gia và tá dược có khả năng gây nhạy cảm.

Trường hợp khuyên bệnh nhân gặp bác sĩ

Nếu như bệnh nhân sử dụng chế phẩm pha chế được dược sĩ lựa chọn, chế phẩm đó là hợp lí nhưng bệnh không cải thiện, lúc đó bệnh nhân nên được khuyên đến gặp bác sĩ.

Trường hợp khuyên bệnh nhân đến gặp Bác sĩ:

Dấu hiệu của nhiễm trùng (rỉ nước, lan rộng, đóng vảy).

Trầm trọng: da nứt nẻ, chảy máu

Thất bại trong dùng thuốc

Không xác định được nguyên nhân bệnh (trừ trường hợp đã được chẩn đoán eczema trước đó)

Thời gian bệnh kéo dài trên 2 tuần.

Điều trị

Đa số trường hợp eczema thể tạng nhẹ tới vừa, viêm da tiếp xúc do kích ứng hay dị ứng sẽ đáp ứng với chế độ điều trị và chăm sóc da với các thuốc không cần kê đơn. Nếu không có dấu hiệu cải thiện sau 1 tuần, bệnh nhân nên được tư vấn đến gặp bác sĩ.

Quản lý bệnh

Thường khi có ban nổi trên da sẽ làm cho bệnh nhân lo lắng nhiều, gây ra các vấn đề tâm lý-xã hội nên nhiều trường hợpbệnh nhân sẽ tìm đến bác sĩ để được thăm khám. Do đó, Dược sĩ thường sẽ tham gia vào giai đoạn điều trị khi bệnh đã được chẩn đoán hoặc khi dấu hiệu bệnh mới xuất hiện, bệnh còn rất nhẹ.

Cùng với kiến thức ngày càng cao của bệnh nhân về xử lí eczema nhẹ đến vừa, và phần lớn việc xử lý bệnh liên quan đến cách dùng các sản phẩm làm mềm da, do đó,người dược sĩ đóng vai trò quan trọng trong việc giúp đỡ bệnh nhân điều trị bệnh. Khi dược sĩ xác định được nguyên nhân của viêm da kích thích/dị ứng thì các steroid tại chổ ngắn ngày có thể được sử dụng.

Thuốc làm mềm da

Thuốc làm mềm da là thuốc cơ bản để xử lí eczema, ở dạng kem hoặc thuốc mỡ dùng làm dịu da. Giảm kích ứng, ngăn da khỏi bị khô, tác động như một lớp bề mặt và sử dụng như chất thay thế xà phòng. Có thể sử dụng trực tiếp lên da hoặc thêm vào bồn nước để tắm.

Có rất nhiều loại chế phẩm khác nhau tùy thuộc vào mức độ làm mềm da. Chế phẩm làm mềm da: paraffin trắng mềm thông thường là loại hiệu quả nhất, đặc biệt khi sử dụng cho da khô, nhưng lại có nhược điểm là gây cảm giác nhờn nhớp, khó chịu khi dùng. Sở thích, ý kiến của bệnh nhân đóng vai trò quan trọng trong việc tuân thủ chế độ điều trị bằng thuốc mềm da. Dể hiểu khi bệnh nhân không sử dụng chế phẩm mà họ cảm thấy khó chịu khi dùng, và họ có thể cần phải thử một số sản phẩm trước khi lựa chọn chế phẩm phù hợp cho mình, cũng như cần một số chế phẩm khác (ví dụ, kem dưỡng ẩm, sữa tắm, sản phầm thay thế xà phòng rửa tay). Chế phẩm làm mềm da nên được sử dụng thường xuyên để giữ cho da ẩm, do đó tùy trường hợp mà sử dụng vài lần hay nhiều hơn mỗi ngày.

Các loại xà phòng thường gây khô da và có thể sẽ làm eczema trầm trọng hơn. Các kem thân nước có thể được sử dụng như chất thay thế xà phòng. Nó nên được sử dụng cho da khô và rửa lại với nước. Thêm thuốc mỡ nhũ hóa hay dầu tắm vào nước để tắm cũng đem lại hiệu quả. Thuốc mỡ nhũ hóa trước khi dùng nên trộn với nước (một hoặc hai muỗng thuốc mỡ hòa trong một chén nước nóng để đảm bào thuốc phân tán đều trong nước tắm). Một số bệnh  nhân eczema lầm tưởng rằng việc tắm rửa sẽ làm eczema nặng hơn. Cần khuyên họ sử dụng sản phẩm làm mềm da, tránh dùng các xà phòng thông thường và nước hoa tắm, và việc tắm sẽ giúp loại bỏ mãnh vụn da bong ra.

Lời khuyên

Việc đưa ra lời khuyên có liên quan tới việc cần xác định các yếu tố gây kích ứng, làm nặng thêm bệnh. Nếu bệnh sử gợi ý tới một viêm da tiếp xúc do nghề nghiệp thì nên tư vấn bệnh nhân tới bác sĩ. Bác sĩ sẽ xem xét chuyển bệnh nhân qua gặp chuyên khoa da liễu, tại đây bệnh nhân có thể được làm test thượng bì xác định nguyên nhân viêm da.

Các lời khuyên tiếp theo được đưa ra nhằm khuyên bệnh nhân thay đổi việc sử dụng các xà phòng gây khô da trước đây bằng cácchế phẩm thay thế. Trường hợp kem steroid đã được kê và thuốc mềm da đã dùng, thì dược sĩ có vai trò hướng dẫn bệnh nhân cách sử dụng chúng một cách hiệu quả nhất.

Các thuốc điều trị

Corticoid tại chổ

Dạng kem và thuốc mỡ hydrocortisone, alclometasone 0.05%, clobetasone 0.05% có thể được bán ở dạng không kê đơn với một số giới hạn trong chỉ định. Hiệu lực của chúng từ nhẹ (hydrocortisone) và vừa (alclometasone và clobetasone). Hydrocortisone tại chổ được sử dụng không kê đơn để điều trị viêm da kích ứng và dị ứng, côn trùng cắn, eczema từ nhẹ đến vừa. Chống chỉ định của loại này là da bị nhiễm trùng (ví dụ: trong bệnh nấm chân, mụn giộp ở môi, trên mặt, quanh hậu môn, và bộ phận sinh dục). Trẻ trên 10 tuổi và người trưởng thành có thể sử dụng, và liệu trình không nên quá 1 tuần.

Alclometasone 0.05% tại chổ và clobetasone 0.05% tại chổ được dùng trong liệu pháp ngắn ngày trị eczema và viêm da tiếp xúc ở người trên 12 tuổi. Không dùng cho viêm da bã nhờn.

Dạng corticoid tại chổ không nên dùng vùng háng, vú, cơ quan sinh dục hoặc kẽ ngón chân, do những vị trí này thường là vùng nhiễm nấm. Hoặc vùng mặt vì chúng có thể gây nên viêm quanh miệng và mụn mủ trứng cá.

Tất cả đều phải được sử dụng cẩn thận, từng ít một. Bệnh nhân cần được tư vấn về cách dùng thuốc bằng đơn vị là ngón tay. Đơn vị ngón tay là lượng thuốc có thể bôi phủ từ đầu mút ngón tay đến vết gấp đầu tiên (1 đốt). Một nữa đơn vị ngón tay của thuốc có thể phủ đều kích thước của gan bàn tay.

Thuốc trị ngứa

Thuốc trị ngứa đôi khi có ích, mặc dù vẫn chưa có bằng chứng về hiệu quả khi dùng. Ngứa trong eczema không liên qua đến histamine, do đó việc sử dụng thuốc kháng histamine vào buổi tối là không cần thiết. Calamine hoặc crotamiton có thể dùng ở dạng kem hoặc nhũ tương. Trên thị trường có sản phẩm kết hợp giữa crotamiton với hydrocortisone. Chỉ định cho loại này là giống với hydrocortisone tại chổ cho viêm da tiếp xúc, vết cắn/đốt của côn trùng, eczema nhẹ đến vừa. Chống chỉ định cũng tương tự như cho corticoid tại chổ.

Một số ca lâm sàng

Quan điểm của bệnh nhân

Tôi bị eczema cả đời. Năm nay tôi 33 tuổi. Bố tôi bị eczema và hen phế quản. Đứa con út trong số 3 đứa con tôi cũng bị eczema. Tôi hiểu rỏ sự rắc rối mà căn bệnh này mang lại. Tôi đã học cách kiểm soát eczema và đã trải qua một số lần dùng thử một vài thuốc, đương nhiên cũng đã hứng chịu tác dụng không mong muốn từ những lần dùng thử đó, để lựa chọn được loại thuốc hợp với mình nhất. Phụ huynh của những trẻ bị eczema cần phải lắng nghe con em mình, kiên nhẫn, quan tâm chúng vì thực sự chúng cảm thấy rất khó chịu giống như những gì lúc còn bé tôi phải trải qua.

Cho đến năm 18 - 19 tuổi, tôi gần như đã hết eczema. Da của tôi dù vẫn nhạy cảm và khá khô, nhưng nói chung là ổn. Có những giai đoạn ngắn, bệnh khởi phát ở sau đầu gối, ở cẳng tay, sau cổ, phần dưới của lưng. Những lúc đó, dùng kem dưỡng ẩm và hydrocortisone OTC tỏ ra hiệu nghiệm.

Đối phó với viêm da cơ địa cũng như chăm sóc cho chiếc xe ô tô. Lúc xe hư, bạn đưa xe đến tiệm sửa chữa, điều này cũng như lúc eczema phát tác, bạn dùng steroid tại chổ để xử lí, sau đó mọi thứ trở lại như cũ. Nhưng bạn không được quên phải bảo dưỡng, xe vẫn cần thay dầu mỡ khi cần thiết, giống như da cũng cần bảo vệ. Tuy nhiên, dù bạn làm đúng mọi thứ thì xe vẫn có thể hư – bệnh vẫn có thể tái phát.

Ca 1

Chị L. tìm đến bạn vì bệnh eczema của đứa con gái 4 tuổi gần đây trở nên xấu đi. Cô ấy kể rằng cô cho trẻ dùng thuốc Bắc và tỏ ra khá hữu nghiệm cho đến khoảng tuần trước. Eczema phát tác ở tay và chân của bé. Cô ấy muốn mua một loại kem an toàn cho bé, nhưng không phải là loại chứa steroid vì cô sợ tác dụng phụ của nó. Bé gái không đi cùng với chị L.

Quan điểm của dược sĩ:

Cách chữa trị bằng thuốc bắc khá phổ biến cho eczema. Thành phần cũng như liều lượng của các thành phần có hoạt tính trong thuốc bắc khó có thể xác định được. Một số nghiên cứu cho thấy một số thành phần có hoạt tính trong thuốc bắc có thể có tác dụng của steroid. Bé  gái nên đến đến khám lại bởi bác sĩ gia đình vì eczema đã khởi phát lại và bé không đi với mẹ nên khó để biết mức độ nặng nhẹ của bệnh. Qua lời kể của bà mẹ và tiền sử cho thấy việc thăm khám bác sĩ có thể hữu ích.

Quan điểm của bác sĩ:

Sự phát tác của eczema có thể dẫn đến nhiễm trùng. Da khô, nứt có thể là điều kiện tốt cho nhiễm khuẩn và nếu như vậy việc kiểm soát bệnh sẽ khó khăn hơn. Bé gái nên được chuyển đến gặp bác sĩ đa khoa, họ có thể sẽ tiến hành xem xét để xác nhận nhiễm khuẩn rồi cho dùng kháng sinh đường uống kết hợp kem bôi steroid. Trường hợp này nên chú trọng khuyên chị L. đồng ý cho con dùng kem steroid. Giải thích cho cô L. hiểu thuốc bắc dễ bị dùng sai do chất lượng và liều lượng dùng không được quản lý, và có thể đưa đến tác hại cho gan.

Ca 2

Anh A., người địa phương, khoảng 34 – 35 tuổi và là một khách hàng quen thuộc của quầy thuốc. Hôm nay, anh tìm đến để mua kem clobetasone vì bệnh eczema của anh nặng lên. Anh bị eczema đã nhiều năm nay và thường mua thuốc theo đơn từ bác sĩ mỗi lần bệnh tái phát. Lúc nhỏ, anh A. bị hen phế quản, một số thành viên trong nhà cũng bị hen và sốt mùa cỏ khô. Anh đã thấy quảng cáo về clobetasone trên tivi và có ý định mua thuốc này từ quầy thuốc của bạn để tiết kiệm thời gian đến gặp bác sĩ. Eczema xuất hiện ở mắt cá, bàn tay, cẳng chân. Vùng da ở tay anh bị nứt và chảy nước.

Quan điểm của dược sĩ:

Anh A. cần đến gặp bác sĩ do vùng da ở bàn tay đã bị nhiễm trùng và steroid tại chổ, bao gồm cả clobetasone không nên dùng ở những vùng da như vậy.

Quan điểm của bác sĩ:

Mô tả về bệnh gợi ý đến một eczema thể tạng lan rộng, kèm vùng da ở bàn tay bị nhiễm trùng. Mặc dù anh A. đã gặp phải vấn đề này trong nhiều năm, nhưng tư vấn anh tới gặp bác sĩ đa khoa, đặc biệt khi có nhiễm trùng như vậy là hợp lý. Bác sĩ đa khoa nên lắng nghe bệnh nhân về ý kiến, lo lắng, nguyện vọng của họ trong việc điều trị eczema. Nên xác định các yếu tố gây kích ứng như thú nuôi, xà phòng, bột giặt, môi trường làm việc và áp lực hằng ngày. Và cũng nên hỏi về loại thuốc làm mềm da đã dùng và hiệu quả của nó. Có thể sẽ phải cần  lấy mẫu da để xác định nhiễm khuẩn, thông thường loại này là do tụ cầu vàng gây ra. Trong trường hợp đó, một liệu trình 10 ngày của flucloxacillin hoặc erythromycin nếu bệnh nhân nhạy cảm với penicillin sẽ được chỉ định. Nếu bệnh nhân dễ bị nhiễm khuẩn lặp lại, bệnh nhân nên thử dùng dầu tắm kháng khuẩn cùng thuốc làm mềm (làm ẩm). Sẽ làm hợp lí nếu kê một steroid tại chổ - loại cần kê đơn, ví dụ như betamethasone 0.1% trị triệu chứng, sử dụng ngắn ngày, như vậy sẽ tốt hơn dùng loại corticoid hoạt lực yếu dùng dài ngày. Khi triệu chứng đã nằm trong tầm kiểm soát, anh A. có thể tiếp tục với một loại corticoid OTC khi cần, kèm thuốc làm ẩm.

Ca 3

Anh B., thanh niên, tìm đến bạn vì bàn tay anh trở nên đau và khô. Da đóng vảy nhưng không nứt ra và không có dấu hiệu của bội nhiễm như chảy nước hay mủ. Vần đề đối với anh là sự lây lan của bệnh, bây giờ bệnh đã ảnh hưởng đến cánh tay. Trước đây thỉnh thoảng anh cũng có bị tương tự nhưng không nặng như lần này. Hỏi han thêm, bạn phát hiện anh đang làm tại nhà hàng và công việc chủ yếu là chùi rửa.

Quan điểm của dược sĩ:

Khả năng cao đây là một viêm da tiếp xúc gây ra do tiếp xúc nhiều với nước và chất tẩy rửa trong thời gian gần đây. Không có dấu hiệu của nhiễm khuẩn, sẽ là hợp lí nếu cho điều trị bằng hydrocortisone tại chổ, alclometasone, hoặc clobetasone. Da bị khô, do đó nên dùng dạng bào chế thuốc mỡ. Mang găng tay cao su để bảo vệ khi làm việc và sử dụng thuốc làm ẩm thường xuyên có thể mang lại hiệu quả.

Quan điểm của bác sĩ:

Nếu da anh ta không cải thiện với cách điều trị của dược sĩ, nên tư vấn anh đến gặp bác sĩ đa khoa. Trong quá trình thăm khám, cần tìm hiểu kiến thức của bệnh  nhân về bệnh, suy  nghĩ của bệnh nhân về nguyên nhân cũng như những mối lo ngại của bệnh nhân. Ví dụ, bệnh nhân có thể cho rằng đó là một nhiễm khuẩn có khả năng lây nhiễm. Bệnh nhân mong muốn dùng thuốc uống hơn là thuốc bôi tại chổ và mong muốn bệnh được chữa khỏi hẳn. Việc tìm hiểu kiến thức, mong muốn, mối lo lắng của bệnh nhân sẽ giúp cho chọn biện pháp điều trị  tốt hơn, bệnh nhân tuân thủ liệu pháp hơn và đặt kết quả điều trị tốt hơn. Trong trường hợp này, tình trạng có thể cải thiện nếu đổi qua dùng corticoid mạnh hơn betametasone 0.1% và thay đổi thuốc làm ẩm. Để ngăn ngừa bệnh tái phát sau này, tốt nhất nên bảo vệ da tránh tiếp xúc trực tiếp chất tẩy rửa.

Ca 4

Một bệnh nhân gọi điện thoại cho bạn hỏi về loại thuốc dạng kem mua ở quầy thuốc của bạn hôm nay. Cô ấy mua loại kem clobetasone để trị cho vùng da nổi ban, gây ra bởi một loại chất khử mùi mới. Tuy nhiên, lúc về nhà, cô đọc tờ hướng dẫn sử dụng và nhận thấy đây là loại thuốc không nên dùng cho phụ nữ cho con bú. Cô có con 4 tháng tuổi và đang cho con bú.

Quan điểm của dược sĩ

Bạn không nhận ra tờ hướng dẫn có ghi như vậy, nên cuộc gọi đã đẩy bạn đến tình huống khó xử. Nhưng sau khi xem xét kỹ có thể thấy liệu trình điều trị là ngắn ngày và lượng corticoid hấp thụ qua da là rất nhỏ. Tuy vậy, vẫn khá khó khăn khi giải thích cho bệnh nhân và liệu cô ấy có thật sự tin bạn, nhất là khi lời bạn nói khác với tờ hướng dẫn sử dụng. Cuối cùng, bạn đưa ra quyết định dựa trên kiến thức của mình. Bạn giải thích cho cô ấy hiểu kỹ hơn cảnh báo về loại thuốc đó, rằng hoàn toàn an toàn nếu chỉ dùng một lượng nhỏ trong ngắn ngày, rồi chờ đợi phản hồi của cô ấy. Nếu cách đó không làm cô tin bạn, bạn có thể sẽ phải đổi thuốc khác cho cô ấy an tâm.

Quan điểm của bệnh nhân

Tôi thực sự lo lắng khi đọc được điều đó trên tờ hướng dẫn. Thật sự tôi không muốn dùng thuốc có ảnh hưởng lên con tôi. Sau khi nghe Dược sĩ dành thời gian giải thích. Và tôi quyết định lựa chọn giải pháp an toàn là chỉ dụng với một lượng thật nhỏ.

Quan điểm của bác sĩ

Corticoid dường như không gây ảnh hưởng gì đến đứa bé, nhất là chỉ điều trị ngắn ngày. Khuyến cáo của BNF về corticoid và phụ nữ cho con bú là “liều prednisolon hằng ngày cho mẹ lên tới 40mg bằng đường uống dường như không ảnh hưởng đến trẻ từ 1 – 12 tháng tuổi”. Do đó, chỉ một ít lượng steroid hoạt lực trung bình là có khả năng thấm qua da, và rõ ràng sẽ không ảnh hưởng đến đứa bé. Do chưa có bằng chứng cụ thể cho những trường hợp sử dụng thuốc như thế này nên việc đưa vào tờ hướng dẫn khuyến cáo là có thể hiểu được.